مدیریت بحران با نیروهای ضدشورش

گزارشی از وضعیت امدادرسانی به پلدختر پس از سیل

«روی کوه سرد است، همه جا را آب برده، جاده ندارند و خیلی از روستاها جاده‌هایشان رفته و فقط با بالگرد برایشان غذایی برده می‌شود. در روستاهای پلدختر برق قطع است چون کابل‌ها افتاده. مشکلات خیلی زیاد است، مدیریت نیست هیچ مسئول دولتی جرات نمی‌کند به آنجا برود، وحشتناک است، [مردم] عاصی هستند، من به یک شکلی از دستشان درآمدم ولی خیلی ناراحت و عصبانی هستند، مردم وضع بسیار اسفباری دارند.»

این سخنان محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه است که عصر سه‌شنبه ۱۳ فروردین ۹۸ پس از بازدید شهر سیل‌زده پلدختر تلفنی اعلام کرد اما پس از مدتی از خروجی خبرگزاری‌ها حذف شد؛ با این حال، واقعیتِ آنچه پس از سیل در پلدختر می‌گذرد، همان کلماتی است که سردار پاکپور بیان کرده است، حتی شاید بسیار بدتر.

اعضای یکی از گروه‌هایی که برای کمک‌رسانی به پلدختر رفته است درباره وضعیت آنجا می‌گوید: صبح سه‌شنبه ۱۳ فروردین وارد شهر شدیم، اقلام هلال‌احمر غارت شده بود و ماشین‌های آن‌ها را از بین برده بودند؛ حتی چند نفر از افرادی را که برای کمک به آنجا رفته بودند با چاقو زخمی شده‌اند. مردم بسیار عصبانی‌اند چرا که اقلام به‌درستی بین مردم تقسیم نشده و تنها کسانی که قدرت بدنی بیشتری داشتند توانستند آنچه را که از بالگرد برایشان پایین انداخته می‌شد بگیرند و بعضی زیر دست و پا ماندند و بعضی حتی نان هم ندارند.

به گفته این شاهد عینی،‌ روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه اقلامی را با نفربر در میان سیل‌زدگان توزیع کردند که باز هم به دلیل درگیری‌های اتفاق افتاده، همه افراد نتوانستند از کمک‌ها استفاده کنند.

در چهارمین روز پس از سیل پلدختر،‌ وضعیت امدادرسانی به‌واسطه عصبانی بودن مردم از شرایط بسیار دشوار شده و در این میان حتی عده‌ای از مناطق دیگر برای دزدی وارد شهر شده‌اند. گروه‌های امدادرسانی پای پیاده سه یا چهار ساعت راه می‌روند تا اقلام را به بخش‌های دیگر و روستاییانی که خانه‌هایشان زیر آب رفته، برسانند چون جاده‌ها بسته است و امکان تردد نیست. وضعیت به حدی بغرنج شد که علی‌اصغر پیوندی،‌ رییس جمعیت هلال احمر در توییتی نوشت که «هلال احمر در کنار مردم پلدختر است. از نمایندگان محترم مجلس و خبرگان در لرستان، معتمدین محلی، بزرگان ایلات و حتی چهره‌های صاحب‌نام لرستان همچون علیرضا بیرانوند عزیز صمیمانه می‌خواهم با آرامش دادن به مردم آسیب‌دیده، شرایطی را ایجاد کنند تا امدادرسانی به آن‌ها با سرعت بیشتری امکان‌پذیر باشد.»

اما ریش سفیدان منطقه هم نتوانستند مردم را آرام کنند تا هلال احمر بتواند وضعیت را مدیریت کند. اگرچه علاوه‌بر هلال احمر، نیروهای ارتش، سپاه و نیروی انتظامی در منطقه حضور دارند، اما برای برخی دستوری صادر نشده و گروه‌های دیگر هم نمی‌توانند بر شرایط مسلط شوند و نظم را حاکم کنند. در این میان یک بالگرد از سوی مردم عصبانی مورد حمله قرار گرفت که علاوه‌بر شیشه آن، سر یکی از پرسنل پرواز هم شکست که باعث شد تا بسیاری از نیروها نگران وضعیت جانی خود شوند. آنتن‌دهی موبایل نیز در مناطق سیل‌زده پلدختر و روستاهای اطراف آن به‌سختی امکان دارد و امدادگران برای تماس‌های اضطراری باید بالای کوه بروند، اینترنت هم قطع است.

این وضعیت بحران در بحران و ناتوانی گروه‌هایی که باید وضعیت را کنترل کنند، باعث شد تا محمودرضا پیروی، دبیر کل جمعیت هلال احمر نیز به بی‌نظمی‌های ایجاد شده در توزیع کمک‌ها واکنش نشان دهد. او گفت: «از صبح دوشنبه در پلدختر حاضر بودیم متاسفانه به دلیل بی‌نظمی‌ها و عدم امنیت قادر به توزیع اقلام نبودیم. چهارشنبه هم این مساله وجود داشت. هلال احمر در مکان خاصی اقلام را توزیع نکرد چرا که تجمع صورت می‌گرفت، بنابراین به مناطق مراجعه می‌کردیم. مناطق و تیم‌های عملیاتی مشخص شده بودند در چند مرحله مراجعه کردند اما در برخی از نقاط امنیت تامین نشده بود و اقلام توسط یک عده‌ای بیشتر تصاحب شد و به همه نرسید. نیاز به امنیت داشتیم که قول داده شد از پنج‌شنبه بعدازظهر تامین شود و به‌طور کامل این امنیت وجود داشته باشد تا گروه‌های امدادی هلال احمر بتوانند وظیفه خود را انجام دهند.»

همین درگیری‌ها میان مردم عصبانی سیل‌زده و گروه‌های حاضر در پلدختر باعث شد تا بالاخره از روز پنج‌شنبه گروه‌های ضدشورش وارد منطقه شوند تا امنیت برقرار شود و به گفته شاهدان، نیروها در بخش‌های مختلف شهر به گشت‌زنی و نظارت بر امنیت مناطق مختلف پرداخته‌اند و به نظر می‌رسد که مدیریت بحران نتوانسته جز با حضور این نیروها به توزیع اقلام بپردازد. اگرچه هنوز برخی از مناطق سیل‌زده در پلدختر اعلام کردند که اقلام و به‌خصوص چادر به آن‌ها نرسیده است و برخی نیز در انتظار اقلام بهداشتی مانند نوار بهداشتی، پوشک و شیرخشک هستند. همچنین چکمه و تی از دیگر اقلام مورد نیاز منطقه اعلام شده است.

به گفته یکی دیگر از امدادگران حاضر در پلدختر، با گرم شدن هوا، گل‌های باقی‌مانده از سیلاب خشک می‌شود و علاوه‌بر دشواری پاکسازی زمین و خانه‌ها، نفس کشیدن هم سخت می‌شود. از روز گذشته و با حضور نیروهای ضد شورش امنیت تا حدودی به شهر برگشته اما هنوز محله‌های سیل‌زده به‌شدت مشکل دارند و در توزیع اقلام حتی با وجود نیروهای یگان ویژه درگیری گزارش شده است. ویدئوهایی که به‌تازگی از وضعیت پلدختر منتشر شده نشان می‌دهد درگیری میان مردم و نیروهای ضدشورش به سنگ‌اندازی دو گروه به‌سوی یکدیگر تبدیل شده است.

قرار بود نیروهایی که بنا دارند به مدیریت بحران بپردازند، از اهالی بومی و ریش سفیدان شهر پلدختر برای برقراری اعتماد دوباره میان مردم و گروه‌های امدادی استفاده کنند اما متاسفانه چنین نشده و بی‌اعتمادی گسترده‌ای که میان مردم و مدیریت شرایط بحرانی پلدختر شکل گرفته است، نه با نیروهای ضدشورش و نه زور، قابل حل کردن نیست و بحران هر لحظه بیشتر گریبان مردم را خواهد گرفت.

علاوه‌بر پلدختر، بخش‌های کوهدشت، دلفان و رومشکان هم وضعیت مشابهی دارند. این در حالی است که استان‌های گلستان، خوزستان، ایلام و چهارمحال و بختیاری همچنان درگیر وضعیت بحرانی هستند و سازمان هواشناسی نیز اعلام کرده است که سامانه جدید بارشی از شنبه ۱۷ فروردین ماه از نوار غربی وارد ایران می‌شود.

پ.ن: عکس‌ها توسط امدادگران برای من ارسال شده است.