زنان، زیر چرخ بحران سیل

گزارشی از وضعیت زنان در مناطق سیل‌زده غرب و جنوب غرب

طغیان رودخانه‌ها و سیلاب‌های اخیر در غرب و جنوب غرب کشور، خانواده‌های بسیاری را درگیر خود کرده و در این میان، زنان از گروه‌های آسیب‌دیده‌ای هستند که شرایط و مسائل آن‌ها کمی پیچیده‌تر و دشوارتر از همیشه است.

به‌طور کلی، تمامی گروه‌های درگیر سیل، نیازهایی اساسی و ابتدایی مانند آب، غذا، سرپناه و امکانات بهداشتی دارند؛ اما زنان با توجه به وضعیت و شرایط زندگی‌شان در این مناطق سیل‌زده، نیازمندی‌هایی دارند که باید به آن‌ها توجه ویژه کرد؛ پیش از هر چیز، باید این موضوع را در نظر داشت که فرهنگ، شیوه زندگی و ارتباطی مردم بومی نواحی سیل‌زده با افراد غریبه‌ به‌ویژه در خوزستان (در وضعیت فعلی امدادگران)، وضعیت رسیدگی و کمک‌رسانی به زنان را (خارج از شرایط کلی مدیریت بحران و امدادرسانی به سیل‌زدگان این مناطق) تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بحران اسکان و دسترسی‌ها

در برخی مناطق سیل‌زده لرستان و خوزستان، زنان و کودکان در کمپ‌های موقت اسکان داده شده‌اند و پدر، همسر یا برادران آن‌ها برای نگهبانی از خانه‌هایشان در روستاها تردد می‌کنند؛ همین امر باعث شده است تا دسترسی و ارتباط زنان که بیشتر به‌واسطه مردان با محیط بیرون است، قطع یا کم شود و به برخی نیازهای خود، به‌راحتی دسترسی نداشته باشند. به‌طور مثال در کمپی، زنی که همسرش با او قهر کرده بود، در چادر یکی از آشنایانش زندگی می‌کرد و از آن‌جا که برخی گروه‌های امدادی، اقلام توزیعی را شخص به شخص توزیع نمی‌کنند و همهمه برای گرفتن کمک‌رسانی‌ها ایجاد می‌شود این زنان ممکن است نتوانند به‌راحتی وسایل مورد نیاز خود را دریافت کنند. چنین شرایطی درباره زنانی که پدر یا همسرشان فوت کرده‌اند نیز می‌تواند صادق باشد و این افراد در تهیه اقلام بهداشتی مورد نیازشان، دچار مشکلات بیشتری هستند.

از طرفی زنانی که در عشیره زندگی می‌کنند، معمولا برای تردد باید اجازه پدر یا همسر خود را داشته باشند، بنابراین در مواردی حتی از اعزام به بیمارستان نیز سر باز می‌زنند؛ به‌لحاظ فرهنگی معمول نیست زنان بدون اجازه همسر یا پدر، از محل زندگی یا روستا خارج شوند و امدادگران نیز برای جلوگیری از وقوع حواشی و سوءتفاهم‌ها، با رضایت خود زنان بیمار منطقه را ترک می‌کنند.

علاوه‌بر این موارد، برخی خانواده‌هایی که در مناطق سیل‌زده توانسته‌اند دام و طیور خود را نجات دهند، آن‌ها را در نزدیک‌ترین فاصله با چادرهایشان در کمپ‌های موقت نگهداری می‌کنند و معمولا وظیفه مراقبت و نگهداری از حیوانات برعهده زنان است. این موضوع با توجه به شرایط محیطی آلوده سبب افزایش احتمال انتقال بیماری‌های مشترک میان انسان و دام می‌شود.

زنان در مناطق سیل‌زده عموما لباس‌های بلند محلی می‌پوشند و به همین دلیل، استفاده از لباس‌هایی که برای آن‌ها ارسال می‌شود، برای‌شان آسان نیست، اگر چه همین لباس‌ها هم می‌تواند احتمال آلودگی و سرایت بیماری‌های محیطی و عفونی را افزایش می‌دهد.

نگرانی‌ها درباره وضعیت سلامت

به گفته پزشکان و امدادگران، بعضی از زنان با گذشت چندین روز از وقوع سیل نیز کماکان دچار شوک پس از حادثه هستند و کمتر غذا و آب می‌خورند. این زنان نیازمند معاینه‌های مداوم و رسیدگی پزشکی هستند که در بسیاری مناطق سعی شده که ماما یا متخصص زنان برای معاینه آن‌ها حاضر شود، اما به‌دلیل شرایط بسیار بد بهداشتی در برخی مناطق حتی دسترسی آسان به توالت و حمام نیز وجود ندارد و این موضوع سلامت این زنان را در معرض خطر جدی قرار داده است.

علاوه براین، در برخی مناطق به‌دلیل کمبود چادر ممکن است چند خانواده با هم در یک چادر زندگی کنند که این امر زندگی زنان هر کدام از این خانواده‌ها را دشوارتر می‌کند.

براساس گزارش‌های موجود، در برخی مناطق خوزستان هنوز دسترسی آسان به اقلام بهداشتی زنان، مانند نوار بهداشتی فراهم نشده است. همچنین بعضی پزشکان و امدادگران از احتمال شیوع بیماری‌های مقاربتی در این مناطق با توجه به شرایط بد بهداشتی خبر می‌دهند.

آفتاب‌سوختگی شدید به علت نبود سرپناه مناسب و شیوع اسهال و استفراغ در میان کودکان و زنان، از جمله موارد نگران کننده‌ای بوده که در روزهای گذشته، از این مناطق به گوش رسیده است.

به گفته برخی منابع،‌ پس از وقوع سیل در خوزستان بیش از ۳۰۰۰ کودک متولد شده‌اند که با توجه به وضع نامساعد بهداشتی در منطقه خطر جدی برای مادران و نوزادان وجود دارد. همچنین حضور زنان باردار در کمپ‌های موقتی که توالت و حمام ندارند می‌تواند مشکلات فراوانی برای این مادران ایجاد کند.

در مناطق سیل‌زده با توجه به این‌که خانواده‌ها مشکلات بسیاری دارند و بیشتر به‌دنبال تامین نیازهای اولیه خود هستند، امنیت زنان و کودکان به‌ویژه دختران در خطر می‌افتد و احتمال آزار جنسی افزایش می‌یابد. در این میان تعطیل بودن مدارس، دسترسی نداشتن به وسایل سرگرمی و اسباب‌بازی و گاه نبود پدر یا مادر باعث می‌شود کودکان از کمپ‌ها فاصله بگیرند که می‌تواند احتمال وقوع این موارد را افزایش دهد.